Dolar Neden Yükselir, Nasıl Düşer ve Cari Açık Nasıl Kapatılır?

Dolar Neden Yükselir, Cari Açık Nasıl Kapanır?

Dolar neden yükselir? ve Cari açık nasıl kapanır? bu yazımda basit bir şekilde bir kaç örnekle sizlere anlatacağım.

İlk olarak dolar arz talep meselesinden dolayı yükselir. Yani bir ürün çok fazla isteniliyorsa, o ürün daima pahalıdır. Örneğin Lamborghini bir araç, çok fazla kişi tarafından talep edildiği için ve bu araçlar sınırlı sayıda üretildiği için Lamborghini’nin fiyatları yüksektir.

BMW veya Ferrari gibi arabaların fiyatları bu nedenle yüksek olur. Çünkü bu araçlar hem kaliteli hemde çok talep görüyor. Bu şekilde arz talep meselesinden dolayı fiyatların yükseldiğini görebilirsiniz. Enflasyondan dolayıda yükselebilir.

Türkiye’de Dolar Neden Yükselir?

Ben size ülkemizde neden doların yükseldiğini genel hatlarıyla anlatmaya çalışacağım. İthalat ve ihracat en önemli konulardan bir tanesidir. Ülkeye döviz girdisini biz neyle sağlıyoruz? Tabi en önemli kalemlerimizden biri olan turizm ile sağlıyoruz. Oysa bizler ülkelerden her şeyi ithal ediyoruz ama ihraç ettiğimizin sayısı çok az. Size bunu bir örnekle açıklayayım.

Ben size bu yazıyı yazarken içtiğim proteinden örnek göstereyim. İçtiğim bu protein Amerikan menşei bir ürün. Yani Amerika da gelen bir protein içeceği. Burada çok fazla üretimi yok veya kalitelisi yok. Dolayısıyla ben bu ürünü orada almak zorundayım.

Peki, ben bu ürünü alırken ne yapıyorum? Kendi Türk paramı dolara çeviriyorum ve o şekilde ürünü alıyorum. İşte ben burada ürünü ithal ediyorum. Ben bireysel bir kullanıcıyım ama herkesin bu şekilde bu ürünü ithal ettiğini düşünürseniz, İşte o zaman biz 100 dolar karşılığında 600 TL para ödemiş oluyoruz.

Neden? Çünkü ben bu ürünü alabilmek için veya ithal edebilmek için çok fazla sayıda para veriyorum. Fakat ben onlara hiçbir şey ihraç edemiyorum. Oysa ben hem protein içeceğini ithal edip hemde o ülkeye bir ürün ihraç edebilseydim, bu sefer ne olacaktı? cari açık kapanacaktı. Yani aldığımız ve sattığımız ürün sayısının yada fiyatının toplam kasaya giren paranın gideri ve geliri eşdeğer olacaktı.

Peki, biz bir ürünü nasıl ihraç edebiliriz? Şöyle anlatayım; Ülkede üretilen herhangi bir ürünü, bu teknolojik veya gıda gibi ürünler olabilir. Ben bu ürünleri önce ülkemde tanıtıp sonrada dünya genelinde tanınmış bir ürün haline getirmiş olsaydım, bu ürünü ihraç edip karşılığında protein içeceği veya başka bir ürün ithal edebilirdim ama ben bir ürün üretemiyorum veya ihraç edemiyorum, dolayısıyla ben o ülkeden bir şey alıyorum ve para ödüyorum. Böylece karşı taraf para kazanmış oluyor.

Yani onların para birimi dolar ciddi anlamda para kazanıyor. Bazen haberlerde duyarsınız Merkez Bankası faiz oranlarını yükseltti derler. Peki bu neyden kaynaklanıyor? Yani benim elimdeki Türk Lirasının dolar olmamasını sağlıyorlar.

Ben bu parayı bankaya yatırayım ki, faize yatırayım ki bu para burada kalsın. Ben bu para ile bir şey almayayım yani yabancı ülkenden bir şey ithal etmeyeyim veya dolara çevirmeyeyim bu para bankada kalsın ki, doların seviyesini bir nebzede olsa düşürmeye çalışayım.

Fakat Merkez Bankası bu konuda %100 başarılı olamaz. Bu konuda başarılı olacak olan tek şey cari açığı kapatmaktır. Bizim ülkemizde en değerli şey turizm. Çünkü biz katma değerli bir ürün üretemiyoruz veya teknoloji ürünler üretemiyoruz.

Size yine bir örnekle açıklayayım bu durumu. Mesela biz İphone alıyoruz ve biz İphone’un parasını verebilmek için bir kamyon pirinç mi vermemiz lazım, ne vermemiz lazım?

Gördünüz değil mi? İşte değerli bir şey üretemediğimiz için ithalat ve ihracat açığından dolayıda doların fiyatı yükseliyor. O ülke gelişiyor biz ise küçülüyoruz.

Yine aynı şekilde ülkemde üst segmentte bir araç olmadığı için ben gidip bir Lamborghini gibi bir araca bir kamyon dolusu para verirsem, benim param yurt dışına çıkacak ve kaybeden yine biz olacağız.

Burada en önemli görev aslında iş adamlarına düşüyor. İş adamlarının parasından bana ne demeyin. Eğer oradaki iş adamı bizim ülkemize gelip ciddi bir yatırım yaparsa bu sefer ne oluyor, ülkemize dolar girmiş oluyor. Bu sefer biz değerlenmiş oluyoruz.

Yine aynı şekilde turizm ile gelen turistler ne yapıyor? geliyor burada dolarlarını döviz bürolarına bozduruyor ve o dolar bizim ülkemizde ne oluyor? çoğalıyor. Böylece ülkemizde doların adedi artacak ve bizim paramız değerlenmeye başlayacak. Fakat bizler bu ihracat ve ithalat konusunu dengede tutamazsak, aşağı doğru düşmeye devam edeceğiz